sobota, 22 grudnia 2012

Zagadka Anny Fleyser

Zagadka Anny Fleyser (pod tym brzmieniem nazwiska wynikającym z późniejszej historii zarejestrowałem ją sobie we własnym rejestrze) jest obecnie jednym z głównych moich wyzwań genealogicznych.

Najpierw kilka słów wprowadzenia. Anna Fleyser zamieszkała w Rajkowach wyszła za mąż w 1826 roku za Jakuba Kamrowskiego z Gąsiorek:


Z tego małżeństwa w 1838 roku, już w Gąsiorkach, urodziła się moja praprababcia, także Anna:


Anna Kamrowska potem poślubiła Jana Kirschsteina i urodziła w 1872 roku Annę, moją prababcię:



Anna Kirschstein zaś, w 1895 roku w Mirotkach, poślubiła Antoniego Kalbukowskiego, późniejszego ojca mojej babci od strony taty:




W powyższym wywodzie nie mam wątpliwości. Pytania zaczynają się w kwestii rodziców i urodzenia Anny Fleyser, która w wieku 18 lat poślubiła w Rajkowach Jakuba Kamrowskiego. Bowiem w latach 1808-1810 w Rajkowach urodziły się trzy Anny Fleyser i wszystkie trzy za ojca miały Michała i nieznaną z nazwiska Mariannę:

1808 rok:


1808 rok:


1810 rok:


Wnioskując ze chrztów w 1808 roku (dwie Anny urodzone w odstępie kilku dni) wiadomo, że były przynajmniej dwa małżeństwa Michała Fleyser i Marianny. Pewną wskazówką jest to, że w jednym z małżeństw, jedna spośród urodzonych w 1808 roku Ań, mogła umrzeć, bo w 1810 roku nadano to samo imię kolejnej córce (no chyba, że były trzy małżeństwa Michała Fleyser i Marianny).

Sprawa rodziców Anny Fleyser jeszcze bardziej komplikuje się, gdy analizujemy śluby z tej parafii z udziałem Michała Fleysera. Przypuszczalnie jeden i drugi Michał mieli po dwie żony. Śluby miały miejsce kolejno w 1791 roku, w 1801 roku, w 1803 roku i w 1813 roku:







Dla szerszego oglądu sytuacji, przedstawiam ślub Anny Fleyszer z 1833, mającej w 1833 roku 25 lat, która w Rajkowach wyszła za Michała. To przypuszczalnie ta druga Anna urodzona w 1808 roku w Rajkowach:



Niestety, ale zgony z parafii w Rajkowach z tych lat nie zachowały się do dnia dzisiejszego. Zatem nie spodziewam się znaleźć więcej materiałów źródłowych na ten temat. Pewnych wskazówek mogą mi dostarczyć jedynie informacje zawarte w aktach chrztów i ślubów rodzeństwa Anny. I tam zamierzam szukać rozwiązania.

piątek, 21 grudnia 2012

Apollonia Sprada (ur. 1883)

Oto zawartość karty osobowej z programu Ahnenblatt zawierającej wszystkie dotychczas zebrane informacje dotyczące osoby mojego pradziadka (matki ojca mojego ojca):

Arkusz osobowy
Stan w dniu: 2012-12-21
Nazwisko rodowe: Sprada
Imiona: Apollonia

Płeć: kobieta
Wyznanie: katolickie

Urodzona/y: 1883-04-18 w Nowa Cerkiew
Ochrzczona/y: 1883-04-19 w Nowa Cerkiew
Chrzestni: Przecha, Kaliszewska
Zmarła/y: 1966-03-01 w Janiszewko

Ojciec: Jan Sprada [1844-12-14 - 1922-05-31 (5 dzieci)]
Matka: Marianna Trochowska [ok. 1843 (3 dzieci)]

Rodzeństwo:
Leo Sprada [1887-08-10]
Franciszek Sprada [1885-01-19]
Wiktoria Sprada [1878-07-27]
Jan Sprada [1875-12-13]

Ślub: 1906-01-23 w Nowa Cerkiew z Stanisław Różyński [1878-11-03 - 1958-03-05 (7 dzieci)]

Dzieci:
Stanisław Różyński [1912.03.03 - 1997.09.29]
Teofil Różyński [1906.10.13 - 1988.12.28 (3 dzieci)]
Zofia Różyńska [1914.04.08 - 1994.01.23 (1 dziecko)]
Antoni Różyński
Bolesława Różyńska
Ludwika Różyńska
Stanisława Różyńska

Źródła: akt chrztu (1883), akt ślubu (1906).

Materiały źródłowe, na podstawie których zabrałem powyższe informacje:
Akt chrztu Apollonii Sprady (pozycja 39).

Akt chrztu
Parafia: Nowa Cerkiew
Rok: 1883
Nr aktu: 39
Język dokumentu: niemiecki

Imię dziecka: Apollonia
Data urodzin: 18 kwietnia
Miejsce urodzin: Nowa Cerkiew
Imię i nazwisko ojca: Jan Sprada (Johann Szprada)
Wyznanie ojca: katolickie [w domyśle]
Zawód lub stan ojcamistrz szewski
Imię i nazwisko rodowe matki: Marianna Trochowska
Wyznanie matki: katolickie [w domyśle]
Data chrztu: 19 kwietnia
Miejsce chrztu: kościół w Nowej Cerkwi
Rodzice chrzestni: Przecha, Kaliszewska
Ksiądz udzielający chrztu[nieczytelne]

Akt ślubu Stanisława Różyńskiego i Apollonii Sprady, pozycja nr 3 w 1906 roku.

Akt małżeństwa
Parafia: Nowa Cerkiew
Rok: 1906
Nr aktu: 3
Język dokumentu: łacina

Narzeczony: Stanisław Różyński (Stanislaus Rożyński)
Wiek narzeczonego: 27
Miejsce zamieszkania narzeczonego: Janiszewko
Stan narzeczonego: kawaler
Wyznanie narzeczonego: katolickie
Narzeczona: Apollonia Sprada (Apollonia Szprada)
Wiek narzeczonej: 22
Miejsce zamieszkania narzeczonej: Nowa Cerkiew
Stan narzeczonej: panna
Wyznanie narzeczonej: katolickie
Data ślubu: 23 stycznia
Miejsce ślubu: Nowa Cerkiew
Zapowiedzi[nieczytelne]
Świadkowie: Joseph Wąski, [nieczytelne], Nowa Cerkiew
Ksiądz: [nieczytelne]

Zdjęcie nagrobka na cmentarzu w Pelplinie.

czwartek, 20 grudnia 2012

Trzecia wizyta w AD w Pelplinie

Wczoraj po raz kolejny odwiedziłem Archiwum Diecezjalne w Pelplinie. Przez ponad 5 godzin udało mi się znaleźć i zidentyfikować ponad 60 dokumentów, z których ponad połowa bezsprzecznie dotyczy moich krewnych. Reszta musi jeszcze poczekać na powiązania.

Najistotniejszym wczorajszym "znaleziskiem" były akty zgonu rodziców mojej prapraprababci - Magdaleny Radziwił. Dzięki nim poznałem nie tylko samych prapraprapradziadków (Katarzyna Radziwił z domu Parchowska oraz Jan Radziwił), ale także przybrane rodzeństwo Magdaleny Radziwił z pierwszego i drugiego małżeństwa jej matki.

Z ciekawostek wart odnotowania jest też fakt, że moi prapradziadkowie (Jakub Różyński z żoną Pauliną) oraz jego brat z żoną (Józef Różyński i Katarzyna Kleina), którzy mieszkali w Janiszewku (parafia Lignowy Szlacheckie), część ze swoich licznych dzieci chrzcili w Pelplinie. Przypuszczalnie zbyt daleko było im do właściwego kościoła w Lignowach. To jednak spowodowało drobne zamieszanie w archiach kościelnych. Ponieważ chrzty, które miały miejsce w kościele w Pelplinie i tam rejestrowane były w księgach w odpowiednim porządku, były pod koniec roku przepisywane (powielane) do ksiąg w Lignowach Szlacheckich. Stąd mój pradziadek ze swoim rodzeństwem i najbliższym kuzynostwem, widnieją w księgach podwójnie. Aby tego było mało, czasem wpisy w tych księgach różnią się i to nie tylko językiem (boiem w Pelplinie księgi prowadzono po łacinie, a w Lignowach po niemiecku). Ale to tylko taka ciekawostka rodzinna...

Dotychczas zebrane dokumenty, po wstępnej obróbce, umożliwią mi wkrótce rozpoczęcie publikowania kart osobowych kolejnych przodków i krewnych. Zacznę od tych, o których posiadam najszersze informacje.

A oto lista pobranych przeze mnie wczoraj dokumentów:
  • Wpis w księdze chrztów, Pelplin, 1907, zdjęcie 167
  • Wpis w księdze chrztów, Lignowy Szlacheckie, 1862, zdjęcie 02
  • Wpis w księdze chrztów, Lignowy Szlacheckie, 1865, zdjęcie 02
  • Wpis w księdze chrztów, Lignowy Szlacheckie, 1867, zdjęcie 06
  • Wpis w księdze chrztów, Lignowy Szlacheckie, 1872, zdjęcie 02
  • Wpis w księdze chrztów, Lignowy Szlacheckie, 1875, zdjęcie 05
  • Wpis w księdze chrztów, Lignowy Szlacheckie, 1875, zdjęcie 06
  • Wpis w księdze chrztów, Lignowy Szlacheckie, 1876, zdjęcie 02
  • Wpis w księdze chrztów, Lignowy Szlacheckie, 1876, zdjęcie 04
  • Wpis w księdze chrztów, Lignowy Szlacheckie, 1877, zdjęcie 06
  • Wpis w księdze chrztów, Lignowy Szlacheckie, 1878, zdjęcie 06
  • Wpis w księdze chrztów, Lignowy Szlacheckie, 1879, zdjęcie 06
  • Wpis w księdze chrztów, Lignowy Szlacheckie, 1880, zdjęcie 05
  • Wpis w księdze chrztów, Lignowy Szlacheckie, 1881, zdjęcie 07
  • Wpis w księdze chrztów, Lignowy Szlacheckie, 1882, zdjęcie 04
  • Wpis w księdze chrztów, Lignowy Szlacheckie, 1882, zdjęcie 08
  • Wpis w księdze chrztów, Lignowy Szlacheckie, 1883, zdjęcie 07
  • Wpis w księdze chrztów, Lignowy Szlacheckie, 1887, zdjęcie 03
  • Wpis w księdze chrztów, Lignowy Szlacheckie, 1888, zdjęcie 02
  • Wpis w księdze chrztów, Lignowy Szlacheckie, 1889, zdjęcie 04
  • Wpis w księdze chrztów, Lignowy Szlacheckie, 1891, zdjęcie 05
  • Wpis w księdze chrztów, Lignowy Szlacheckie, 1892, zdjęcie 04
  • Wpis w księdze chrztów, Lignowy Szlacheckie, 1894, zdjęcie 02
  • Wpis w księdze chrztów, Lignowy Szlacheckie, 1895, zdjęcie 01
  • Wpis w księdze chrztów, Barłożno, 1900, zdjęcie 166
  • Wpis w księdze chrztów, Barłożno, 1910, zdjęcie 022
  • Wpis w księdze chrztów, Nowa Cerkiew, 1875, zdjęcie 028
  • Wpis w księdze chrztów, Nowa Cerkiew, 1878, zdjęcie 068
  • Wpis w księdze chrztów, Nowa Cerkiew, 1883, zdjęcie 127
  • Wpis w księdze chrztów, Nowa Cerkiew, 1885, zdjęcie 152
  • Wpis w księdze ślubów, Piaseczno, 1890, zdjęcie 027
  • Wpis w księdze ślubów, Piaseczno, 1896, zdjęcie 041
  • Wpis w księdze ślubów, Piaseczno, 1904, zdjęcie 059
  • Wpis w księdze ślubów, Piaseczno, 1907, zdjęcie 069
  • Wpis w księdze ślubów, Piaseczno, 1910, zdjęcie 077
  • Wpis w księdze ślubów, Lignowy Szlacheckie, 1830, zdjęcie 02
  • Wpis w księdze ślubów, Lignowy Szlacheckie, 1850, zdjęcie 03
  • Wpis w księdze ślubów, Lignowy Szlacheckie, 1860, zdjęcie 02
  • Wpis w księdze ślubów, Lignowy Szlacheckie, 1864, zdjęcie 02
  • Wpis w księdze ślubów, Lignowy Szlacheckie, 1906, zdjęcie 02
  • Wpis w księdze ślubów, Lignowy Szlacheckie, 1912, zdjęcie 02
  • Wpis w księdze ślubów, Lignowy Szlacheckie, 1920, zdjęcie 02
  • Wpis w księdze ślubów, Nowa Cerkiew, 1906, zdjęcie 45
  • Wpis w księdze ślubów, Subkowy, 1891, zdjęcie 059
  • Wpis w księdze ślubów, Subkowy, 1899, zdjęcie 080
  • Wpis w księdze ślubów, Subkowy, 1903, zdjęcie 092
  • Wpis w księdze zgonów, Lignowy Szlacheckie 1834, zdjęcie 045
  • Wpis w księdze zgonów, Lignowy Szlacheckie 1834, zdjęcie 046
  • Wpis w księdze zgonów, Lignowy Szlacheckie 1841, zdjęcie 077
  • Wpis w księdze zgonów, Lignowy Szlacheckie 1848, zdjęcie 114
  • Wpis w księdze zgonów, Lignowy Szlacheckie 1877, zdjęcie 03
  • Wpis w księdze zgonów, Lignowy Szlacheckie 1878, zdjęcie 02
  • Wpis w księdze zgonów, Lignowy Szlacheckie 1882, zdjęcie 03
  • Wpis w księdze zgonów, Lignowy Szlacheckie 1882, zdjęcie 06
  • Wpis w księdze zgonów, Nowa Cerkiew 1922, zdjęcie 225.

środa, 19 grudnia 2012

Pólko (niem. Polko, Pohlko)

Pólko to dzisiaj część Pelplina oraz nazwa ulicy w miejscu, gdzie jeszcze niespełna 100 lat temu funkcjonowało duże gospodarstwo rolne. Z tego to majątku pochodził Józef Różyński (praprapradziadek), który po ślubie z Magdaleną Radziwił w 1838 roku zamieszkał w Janiszewku. Niestety obecnie brak innych dokumentów źródłowych wiążących Różyńskich z tym majątkiem.

Tak o majątku Pólko pisano w “Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich”  (wydany w latach 1880–1902 w Warszawie przez Filipa Sulimierskiego, Bronisława Chlebowskiego i Władysława Walewskiego):



Mapa okolic Pelplina z zaznaczonym majątkiem Polko (opracowanie własne na podstawie zasobów serwisu Mapster):




Janiszewko (niem. Neu Janischau)

Dzisiejsze Janiszewko to niewielka wieś, licząca niespełna 200 mieszkańców, położona 3 km od Pelplina. To do tej wsi prowadzą obecnie ślady moich przodków z głównej linii. Tutaj, po ślubie w 1838 roku, zamieszkali Józef Różyński (mój praprapradziadek) z żoną Magdaleną Radziwił (pochodzącą przypuszczalnie z Janiszewka).

Tak o wsi Janiszewko było napisane w “Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich”  (wydanym w latach 1880–1902 w Warszawie przez Filipa Sulimierskiego, Bronisława Chlebowskiego i Władysława Walewskiego):



A oto mapa Janiszewka i najbliższych okolic z 1910 roku (opracowanie własne na podstawie zasobów serwisu Mapster):

czwartek, 13 grudnia 2012

Druga wizyta w AD w Pelplinie

W dniu wczorajszym odbyłem drugą wizytę z archiwum diecezjalnym w Pelplinie. Pobrałem tam łącznie 70 dokumentów, z których niestety kilka okazało się błędnych:
  • przy 4 pozycjach błąd popełniła Pani archiwistka (lub ja nieprecyzyjnie wskazując dokument)
  • przy 6 pozycjach dysponowałem błędnym numerem zdjęcia ze strony PTG (mój błąd, że nie sprawdziłem przez zleceniem pobrania).
Oto lista pobranych wczoraj dokumentów, także tych, które nie są dla mnie w tej chwili przydatne:
  • Wpis w księdze chrztów, Pelplin, 1867, zdjęcie 42
  • Wpis w księdze chrztów, Rajkowy, 1844, zdjęcie 179
  • Wpis w księdze zgonów, Nowa Cerkiew k. Pelplina, 1922/1922, zdjęcie 222
  • Wpis w księdze ślubów, Subkowy, 1873, zdjęcie 018
  • Wpis w księdze chrztów, Rajkowy, 1850, zdjęcie 187
  • Wpis w księdze chrztów, Rajkowy, 1849, zdjęcie 186
  • Wpis w księdze chrztów, Rajkowy, 1847, zdjęcie 184
  • Wpis w księdze chrztów, Rajkowy, 1843, zdjęcie 177
  • Wpis w księdze chrztów, Rajkowy, 1844, zdjęcie 179
  • Wpis w księdze chrztów, Rajkowy, 1817, zdjęcie 150
  • Wpis w księdze chrztów, Rajkowy, 1814, zdjęcie 145
  • Wpis w księdze chrztów, Rajkowy, 1810, zdjęcie 142
  • Wpis w księdze chrztów, Rajkowy, 1808, zdjęcie 140
  • Wpis w księdze chrztów, Rajkowy, 1807, zdjęcie 138
  • Wpis w księdze chrztów, Rajkowy, 1806, zdjęcie 137
  • Wpis w księdze chrztów, Rajkowy, 1804, zdjęcie 134
  • Wpis w księdze chrztów, Rajkowy, 1802, zdjęcie 130
  • Wpis w księdze chrztów, Rajkowy, 1797, zdjęcie 119
  • Wpis w księdze ślubów, Rajkowy, 1841, zdjęcie 31
  • Wpis w księdze ślubów, Rajkowy, 1833, zdjęcie 31
  • Wpis w księdze ślubów, Rajkowy, 1813, zdjęcie 19
  • Wpis w księdze ślubów, Nowa Cerkiew, 1881, zdjęcie 19
  • Wpis w księdze ślubów, Nowa Cerkiew, 1867, zdjęcie 085
  • Wpis w księdze chrztów, Nowa Cerkiew, 1887, zdjęcie 193
  • Wpis w księdze chrztów, Nowa Cerkiew, 1884-1885, zdjęcie 151
  • Wpis w księdze chrztów, Nowa Cerkiew, 1883, zdjęcie 126
  • Wpis w księdze chrztów, Nowa Cerkiew, 1878, zdjęcie 067
  • Wpis w księdze chrztów, Nowa Cerkiew, 1875, zdjęcie 027
  • Wpis w księdze chrztów, Skórcz, 1908, zdjęcie 296
  • Wpis w księdze chrztów, Skórcz, 1907, zdjęcie 277
  • Wpis w księdze chrztów, Skórcz, 1904, zdjęcie 248
  • Wpis w księdze chrztów, Skórcz, 1903, zdjęcie 234
  • Wpis w księdze chrztów, Barłożno, 1896, zdjęcie 074
  • Wpis w księdze ślubów, Lignowy Szlacheckie, 1891/92, zdjęcie 01
  • Wpis w księdze zgonów, Lignowy Szlacheckie, 1886, zdjęcie 03
  • Wpis w księdze zgonów, Lignowy Szlacheckie, 1885, zdjęcie 05
  • Wpis w księdze zgonów, Lignowy Szlacheckie, 1885, zdjęcie 04
  • Wpis w księdze zgonów, Lignowy Szlacheckie, 1884, zdjęcie 03
  • Wpis w księdze zgonów, Nowa Cerkiew, 1880, zdjęcie 248
  • Wpis w księdze ślubów, Barłożno, 1876, zdjęcie 01-09
  • Wpis w księdze zgonów, Lignowy Szlacheckie, 1874, zdjęcie 05
  • Wpis w księdze chrztów, Barłożno, 1870, zdjęcie 044
  • Wpis w księdze chrztów, Barłożno, 1863, zdjęcie 70-80
  • Wpis w księdze chrztów, Barłożno, 1852, zdjęcie 32-56
  • Wpis w księdze chrztów, Barłożno, 1847, zdjęcie 30
  • Wpis w księdze chrztów, Barłożno, 1846, zdjęcie 20
  • Wpis w księdze chrztów, Barłożno, 1843, zdjęcie 44
  • Wpis w księdze chrztów, Barłożno, 1841, zdjęcie 23
  • Wpis w księdze chrztów, Barłożno, 1839, zdjęcie 17
  • Wpis w księdze ślubów, Barłożno, 1836-38
  • Wpis w księdze chrztów, Barłożno, 1836, zdjęcie 01-07
  • Wpis w księdze ślubów, Czarnylas, 1861, zdjęcie 336
  • Indeks chrztów, Pelplin 1737-1799, 4 zdjęcia 128p-131r
  • Wpis w księdze chrztów, Pelplin, 1799, zdjęcie 067
  • Wpis w księdze chrztów, Pelplin, 1812, zdjęcie 050
  • Wpis w księdze chrztów, Pelplin, 1810, zdjęcie 043
  • Wpis w księdze chrztów, Pelplin, 1802, zdjęcie 019
  • Wpis w księdze ślubów, Pelplin, 1766, zdjęcie 06
  • Wpis w księdze ślubów, Gniew, 1837, zdjęcie 01-02.
Myślę, że po kolejnej wizycie w Pelplinie (planuję na 19 grudnia br.) będę dysponował już zdecydowaną większością dokumentów z XIX wieku potrzebnych do zbudowania drzewa genealogicznego Różyńskich, Spradów, Kalbukowskich, Kirschstein i Kamrowskich.

sobota, 8 grudnia 2012

Różyński - pisownia nazwiska rodowego w dokumentach urzędowych

Nazwisko Różyński pojawia się w dokumentach urzędowych w różnych formach. Dotychczas, obok formy współczesnej, spotkałem się z takimi pisowniami:

  • Różynski,
  • Rożyński,
  • Rożeński,
  • Różeński,
  • Roziński.

Warty odnotowania jest fakt, że w najstarszym znanym mi obecnie dokumencie dotyczącym mojego przodka z głównej linii (akt ślubu z 1838 roku), pojawia się forma - Rożeński. Przez kolejne 80 lat jest to forma dominująca  Obecne zaś brzmienie nazwiska (Różyński) zaczyna pojawiać się dopiero na początku XX wieku.

Akt ślubu Józefa Różyńskiego (tu Rożeński) i Magdaleny Radziwił (tu Radziewielska) z 1838 roku (akt nr 9 - szósty od góry).

Stanisław Różyński (ur. 1878)

Oto zawartość karty osobowej z programu Ahnenblatt zawierającej wszystkie dotychczas zebrane informacje dotyczące osoby mojego pradziadka (ojca ojca mojego ojca):

Arkusz osobowy
Stan w dniu: 2012-12-21
Nazwisko rodowe: Różyński
Imiona: Stanisław

Płeć: mężczyzna
Zawód: brukarz
Wyznanie: katolickie

Urodzona/y: 1878-11-03 w Janiszewko
Ochrzczona/y: 1878-11-05 w Pelplin
Chrzestni: Nicolaus Krzyżanowski, Maryanna Gruczka
Zmarła/y: 1958-03-05 w Janiszewko

Ojciec: Jakub Różyński [1849-07-12 (7 dzieci)]
Matka: Paulina Ott [ok. 1852 (7 dzieci)]

Rodzeństwo:
Franciszek Różyński [1875-01-29 (1 dziecko)]
Leonia Różyńska [1877-08-09 - 1877-08-21]
Leona Różyńska [1880-08-05 - 1967-11-28 (1 dziecko)]
Bolesław Różyński [1882-09-18 - 1882-12-18]
Bolesław Różyński [1884-02-22 - 1885-08-29]
Zofia Różyńska [1876-06-08 - 1878-05-10]

Ślub: 1906-01-23 w Nowa Cerkiew z Apollonia Sprada [1883-04-18 - 1966-03-01 (7 dzieci)]

Dzieci:
Stanisław Różyński [1912.03.03 - 1997.09.29]
Teofil Różyński [1906.10.13 - 1988.12.28 (3 dzieci)]
Zofia Różyńska [1914.04.08 - 1994.01.23 (1 dziecko)]
Antoni Różyński
Bolesława Różyńska
Ludwika Różyńska
Stanisława Różyńska

Uwagi:
- jako starszy szeregowy (Gefreiter) odznaczony krzyżem żelaznym II klasy za męstwo podczas I Wojny Światowej;
- jako brukarz brukował ulice m.in. Gdyni i Warszawy;
- był świadkiem na ślubie swojego brata Franciszka Różyńskiego i Marty Dombrowskiej w 1901 roku w Rajkowach;
- pochowany na cmentarzu w Pelplinie;
- w dokumentach także jako: Stanislaus Rozinski; Stanisław Różański;

Źródła: akt chrztu (1878), akt ślubu (1906), zaświadczenie o służbie wojskowej, zdjęcie nagrobka z cmentarza w Pelplinie.

Materiały źródłowe, na podstawie których zabrałem powyższe informacje:

Akt chrztu z 1878 roku (3. pozycja od dołu)
Akt chrztu
Parafia: Pelplin
Rok: 1878
Nr aktu: 55
Język dokumentu: łacina

Imię dziecka: Stanisław (Stanislaus)
Data urodzin: 3 listopada
Miejsce urodzin: Janiszewko
Imię i nazwisko ojca: Jakub Różyński (Jacobas Różański)
Wyznanie ojca: katolickie [w domyśle]
Zawód lub stan ojca: właściciel (possessor)
Imię i nazwisko rodowe matki: Paulina Otta
Wyznanie matki: katolickie [w domyśle]
Data chrztu: 5 listopada
Miejsce chrztu: kościół w Pelplinie
Rodzice chrzestni: Nicolaus Krzyżanowski, Maryanna Gruczka
Ksiądz udzielający chrztu: Szotowski

Akt ślubu Stanisława Różyńskiego i Apollonii Sprady, pozycja nr 3 w 1906 roku.

Akt małżeństwa
Parafia: Nowa Cerkiew
Rok: 1906
Nr aktu: 3
Język dokumentu: łacina

Narzeczony: Stanisław Różyński (Stanislaus Rożyński)
Wiek narzeczonego: 27
Miejsce zamieszkania narzeczonego: Janiszewko
Stan narzeczonego: kawaler
Wyznanie narzeczonego: katolickie
Narzeczona: Apollonia Sprada (Apollonia Szprada)
Wiek narzeczonej: 22
Miejsce zamieszkania narzeczonej: Nowa Cerkiew
Stan narzeczonej: panna
Wyznanie narzeczonej: katolickie
Data ślubu: 23 stycznia
Miejsce ślubu: Nowa Cerkiew
Zapowiedzi[nieczytelne]
Świadkowie: Joseph Wąski, [nieczytelne], Nowa Cerkiew
Ksiądz: [nieczytelne]

Zaświadczenie wojskowe o przebiegu służby w Wehrmacht'cie w okresie I Wojny Światowej potwierdzające przyznanie w 1917 roku Krzyża Żelaznego II klasy.

Zdjęcie nagrobka na cmentarzu w Pelplinie.



piątek, 7 grudnia 2012

Pierwsze dni pracy z dokumentami źródłowymi

W ciągu ostatnich trzech dni (5-7 grudnia) zająłem się obróbką pierwszej partii dokumentów pobranych z Archiwum Diecezjalnego w Pelplinie. W ciągu łącznie 10 godzin pracy udało mi się:
  • niemal samodzielnie przetłumaczyć kluczowe 10 dokumentów, przy czym kilka wyrazów nadal pozostaje dla mnie nierozpoznanych (wyrazy te mają jednak w chwili obecnej drugorzędne znaczenie),
  • zindeksować w wewnętrznym rejestrze pozostałe 17 dokumentów (typ dokumentu, osoby, daty), przy czym 2 spośród nich okazały się nie zawierać informacji o moich przodkach i krewnych (przynajmniej tak teraz sądzę).

W sprawie najtrudniejszego dla mnie dokumentu (ślub Józefa Różyńskiego i Magdaleny Radziwił z 1838 roku), zwróciłem się po pomoc do użytkowników forum genealogicznego - http://genealodzy.pl/modules.php?op=modload&name=PNphpBB2&file=viewtopic&p=152629#152629. Jak widać nie musiałem długo czekać na odpowiedź.

Na chwilę obecną, potwierdzona w dokumentach tablica przodków od strony ojca mojego ojca wygląda następująco:



Od dzisiaj, co jakiś czas, będą się pojawiać wpisy o poszczególnych osobach z tablicy zawierające zebrane dotychczas przeze mnie informacje wraz z materiałami źródłowymi i tłumaczeniami.

Równolegle z obróbką i publikacją informacji o rodzinie Różyńskich, planuję zacząć bliżej przyglądać się przodkom mojej babci że strony ojca (na razie pojawiają się tam nazwiska Kalbukowscy, Kirschstein, Kamrowscy, Fleyszer).

Pierwsza wizyta w archiwum diecezjalnym w Pelplinie

5 grudnia 2012 roku, zaopatrzony we wstępne dane pochodzące z internetowych indeksów ksiąg metrykalnych (http://www.ptg.gda.pl/), udałem się w pierwszą wizytę do Archiwum Diecezjalnego w Pelplinie, do Archiwum Ksiąg Metrykalnych. Zatem rozpocząłem na poważnie badania genealogiczne.

Archiwum to pracownia komputerowa, w której każdy komputer ma dostęp do katalogu zdjęć ksiąg metrykalnych w obszaru diecezji. Przy takim stanowisku, przeglądając kolejne księgi, przygotowuje się listę (numery) zdjęć, które chcemy pobrać. Następnie Pani archiwistka nagrywa wybrane zdjęcia na płytkę i tyle. Prosta sprawa.

Dzięki względnie dobremu przygotowaniu (miałem wstępne numery ksiąg i zdjęć) oraz dzięki dużej pomocy pani archiwistki (dziękuję), w ciągu 60 minut udało mi się znaleźć i zidentyfikować 27 zdjęć ksiąg metrykalnych, na których znajdują się informacje o moich przodkach i krewnych. Poza trzema wyjątkami, informacje uzyskane przeze mnie wcześniej na podstawie indeksów, okazały się poprawne. W pozostałych trzech przypadkach właściwe wpisy znajdowały się w pobliżu (to samo lub sąsiednie zdjęcie) tych wskazanych w internetowym indeksie.

Ogólnie wizytę w archiwum uznaję za udaną. Dzięki niej mam teraz materiał na wiele godzin analizy, z której to wyjdą potrzeby na kolejne zdjęcia ksiąg.


Oto pobrane dzisiaj dokumenty (wyciąg z mojego katalogu):
  • Wpis w księdze chrztu, Lignowy Szlacheckie, 1845/33, zdjęcie 074
  • Wpis w księdze chrztu, Lignowy Szlacheckie, 1847/23, zdjęcie 089
  • Wpis w księdze chrztu, Lignowy Szlacheckie, 1847/41, zdjęcie 103
  • Księga chrztu, Gniew, 1747, zdjęcie 182-183
  • Wpis w księdze chrztu, Barłożno, 1830/12, zdjęcie 11
  • Księga chrztu, Barłożno, 1836, zdjęcie 31
  • Wpis w księdze chrztu, Barłożno, 1838/24, zdjęcie 23
  • Wpis w księdze chrztu, Lignowy Szlacheckie, 1856/54, zdjęcie 06
  • Wpis w księdze chrztu, Lignowy Szlacheckie, 1859/60, zdjęcie 05
  • Wpis w księdze chrztu, Barłożno, 1872/64, zdjęcie 57
  • Wpis w księdze chrztu, Pelplin, 1875/12, zdjęcie 01
  • Wpis w księdze chrztu, Pelplin, 1877/43, zdjęcie 15
  • Wpis w księdze chrztu, Pelplin, 1878/55, zdjęcie 021
  • Wpis w księdze chrztu, Pelplin, 1880/50, zdjęcie 033
  • Wpis w księdze chrztu, Pelplin, 1882/81, zdjęcie 048
  • Wpis w księdze chrztu, Pelplin, 1883/46, zdjęcie 053
  • Wpis w księdze chrztu, Pelplin, 1884/22, zdjęcie 057
  • Wpis w księdze chrztu, Pelplin, 1886/2, zdjęcie 072
  • Wpis w księdze ślubów, Lignowy Szlacheckie, 1838/9, zdjęcie 02
  • Wpis w księdze ślubów, Lignowy Szlacheckie, 1882/13, zdjęcie 03
  • Wpis w księdze ślubów, Barłożno, 1895/3, zdjęcie 01-07
  • Księga ślubów, Rajkowy, 1790-1791, zdjęcie 05
  • Księga ślubów, Rajkowy, 1801-1803, zdjęcie 15
  • Księga ślubów, Rajkowy, 1824-1826, zdjęcie 24
  • Wpis w księdze ślubów, Rajkowy, 1873/2, zdjęcie 32
  • Wpis w księdze ślubów, Rajkowy, 1901/5, zdjęcie 63
  • Wpis w księdze zgonów, Bobowo, 1918/46, zdjęcie 52

UWAGA!

Udając się do archiwum diecezjalnego należy pamiętać, że korzystanie z niego nie jest bezpłatne (to w końcu instytucja kościelna). Cena za pobranie jednego zdjęcia wynosi od 3 PLN (osobiście) do 5 PLN (kiedy zlecenie składamy zdalnie). Przy zleceniu zdalnym środki możemy przekazać tylko przekazem pocztowym lub osobiście.

Elektroniczny katalog dokumentów źródłowych

W jednej z wcześniejszych notatek wspomniałem, że korzystam z własnego elektronicznego katalogu dokumentów źródłowych (metryki, akty, inne dokumenty urzędowe, zdjęcia). W tym celu zaadaptowałem arkusz Excel dostępny w ramach narzędzi Dysk Google (oczywiście jest to narzędzie darmowe dla wszystkich).

Każdy wpis w tym moim elektronicznym katalogu dokumentów zawiera następujące pozycje:

  • id dokumentu - nr katalogu w mojej bazie skanów, w którym przechowuję skan dokumentu,
  • typ dokumentu (AR - akt urodzenia, MC - metryka chrztu, MS - metryka ślubu, AZ - akt zgonu, KC - księga chrztu, KS - księga ślubów, KZ - księga zgonów, I - Inne),
  • data dokumentu - data wydania widniejąca na wystawionym dokumencie,
  • osoba, której dotyczy dokument - imię, nazwisko oraz rok urodzenia osoby (lub osób), której dotyczy dokument,
  • język - język, w którym jest dokument (D - niemiecki, A - angielski, R - rosyjski, L - łacina, P - polski),
  • polskie tłumaczenie - czy jest czy nie (plik z tłumaczeniem przechowuję zawsze w tym samym katalogu, co skan),
  • opis dokumentu - kilka słów o dokumencie, jeśli cokolwiek wnoszą,
  • słowa kluczowa - imiona, nazwiska oraz nazwy geograficzne pojawiające się w dokumencie
  • uwagi - własne przemyślenia odnośnie dokumentu.

A oto przykładowy wycinek z mojego elektronicznego katalogu:

 

Osobny katalog (ten sam plik, osobna zakładka) prowadzę dla fotografii. Tam każdy wpis zawiera:

  • id zdjęcia,
  • data zdjęcia,
  • nazwiska na fotografii,
  • autor fotografii,
  • opis dokumentu,
  • słowa kluczowe,
  • uwagi.

Póki co w katalogu fotografii znajdują się tylko fotografie nagrobków moich przodków (to wbrew pozorom bardzo cenne źródło informacji o powiązaniach rodzinnych oraz datach urodzin i śmierci).

Oczywiście, zarówno zawartość katalogu na Dysku Google, jak i zawartość mojej bazy skanów, regularnie (przynajmniej raz na miesiąc) archiwizuję na zewnętrznym dysku lub innym komputerze.

Odczytywanie niemieckich dokumentów źródłowych

Jednym z głównych zadań, z jakim trzeba się zmierzyć badając dzieje rodziny na terenie byłego zaboru pruskiego, jest tłumaczenie dokumentów urzędowych. Z nielicznymi wyjątkami (język polski lub łacina), dokumenty w latach 1772-1920 sporządzane były w języku niemieckim. Ale to nie sam język jest tutaj głównym problemem. Większość bowiem dokumentów urzędowych z tamtych czasów jest pisana dość trudnym w odczycie (dla współczesnych) charakterem pisma, a stan zachowania dokumentów nie poprawia ich czytelności.

Oto kilka przykładów takiego pisma na przykładzie księgi ślubów z 1838 roku:





Jak widać, trudno odczytać większość wyrazów, nie wspominając już o tłumaczeniu.

Jeśli jednak ktoś zna podstawy języka, ma wystarczająco energii, bardzo dużo cierpliwości i zapału, to zawsze można samemu podjąć się tłumaczenia takich materiałów źródłowych. W tym celu warto zapoznać się z poniższymi linkami, które w takiej pracy okażą się na pewno bardzo pomocne:


Z czasem, gdy człowiek oswoi się z takim pismem, tłumaczenie stanie się przyjemną formalnością (tak przynajmniej sądzą Ci, którzy tematem tym zajmują się od lat).

Mniej wytrwałym poszukiwaczom z pomocą przychodzą użytkownicy for dyskusyjnych o genealogii. Oferują oni koleżeńską pomoc w zakresie tłumaczeń pojedynczych dokumentów. Warto jednak zapoznać się wcześniej z wewnętrznymi zasadami zwracania się o taką pomoc, gdyż każde forum kieruje się własnymi zwyczajami.

W ostateczności można też skorzystać z płatnych usług specjalistów zajmujących się genealogią. Pozwala to liczyć na szybkie efekty i kompleksową obsługę. Koszt takich prac liczy się w tysiącach złotych (podróże, długie godziny tłumaczeń, etc.), ale obok kaski, tracimy możliwość osobistego poznania wspaniałej dziedziny jaką jest genealogia (bardzo interesujące połączenie geografii, historii, językoznawstwa).

Organizacja pracy własnej

Zanim zacząłem intensyfikować swoje prace w obszarze genealogii, poświęciłem trochę czasu na wypracowanie takiej metodyki własnej pracy, która będzie dla mnie najbardziej odpowiednia. Kluczową sprawą okazał się tutaj wybór odpowiedniego narzędzia informatycznego.

W tym celu:


W wyniki tego wybrałem program Ahnenblatt, który jest do pobrania na stronie http://www.ahnenblatt.com/. Nie jest on bez wad, ale dla mnie wydał się najlepszy, bo:

  • ma możliwość eksportu danych do dowolnych formatów (uznawanych także przez inne programy),
  • dane są składowane lokalnie,
  • daje możliwość prezentacji danych w różnych ujęciach,
  • ma polską wersję,
  • jest bezpłatny.

A wady tego programu:

  • bardzo toporny interfejs wprowadzania danych (taki z lat 90. ubiegłego wieku),
  • brak pewnych przydatnych opcji (np. różne formy nazwiska).

Lista wad pewnie urośnie w trakcie pracy, ale na chwilę obecną nie widzę innego sensownego i bezpiecznego rozwiązania.

Przy okazji narodził się pomysł bloga poświęconego genealogii mojej rodziny. Śledząc historie innych amatorów, dość szybko dochodzili oni w swoich badaniach do ściany, kiedy tradycyjne metody poszukiwawcze (a raczej te tanie i łatwe) nie pozwalały już zgłębiać wiedzy. Wtedy często z pomocą przychodzili inni badacze, którzy chętnie dzielili się informacjami wspólnymi dla obu poszukiwaczy. Ja także liczę na to, że kiedyś losy mojej rodziny pokryją się z obszarem badawczym innych ludzi.

Ale ta strona ma też inny, znacznie ważniejszy cel. Ma stanowić źródło wiedzy o przodkach dla tych wszystkich moich krewnych, którzy chcieliby poznać dzieje rodziny, ale nie mają specjalnie czasu lub możliwości do ich badania we własnym zakresie. Mam nadzieję, że dla kogoś takiego, mój blog będzie źródłem interesującej lektury.

Obok programu informatycznego oraz strony www w formie bloga, planuję w swojej pracy wykorzystywać m.in.:
  • archiwalne mapy,
  • PicasaWeb - do składowania zdjęć udostępnianych na blogu i forach
  • listę zadań do realizacji w ramach tego projektu,
  • elektroniczny katalog dokumentów źródłowych (metryki, zdjęcia, etc.),
  • portale społecznościowe (do kontaktu z osobami, które potencjalnie mogą posiadać wiedzę na temat mojej rodziny).

Przypuszczalnie z czasem lista wykorzystywanych narzędzi urośnie, pojawią się nowe potrzeby i nowe rozwiązania. Będę się więc dzielił swoimi przemyśleniami w tym zakresie równie chętnie.

Genealogia - słownik podstawowych pojęć

Aby sprawnej poruszać się w genealogii, warto poznać podstawowe pojęcia związane z tą dziedziną. Pozwoli to skuteczniej korzystać z pomocy innych poszukiwaczy na łamach internetowych for. Ułatwi to też innym korzystanie ze zgromadzonych przez nas informacji.

Oto polecane słowniki i słowniczki:

Źródła podstawowej wiedzy genealogicznej

Rozpoczynając po latach na nowo swoje poszukiwania genealogiczne, zacząłem od zdobycia najbardziej podstawowej wiedzy teoretycznej z tej dziedziny. Posłużyły mi to tego samouczki oraz poradniki zamieszczone na stronach towarzystw genealogicznych. Szczególnie przydatne okazały się następujące pozycje:

Nieocenionym źródłem praktycznej wiedzy okazały się także fora dyskusyjne oraz internetowe blogi tych, którzy pierwsze kroki w zakresie badania historii swoich rodzin mają już dawno za sobą. Już teraz wiem, ze dzięki temu uniknąłem wielu błędów i problemów, którym stawiają czoła początkujący badacze.

Szczególnie polecam następujące fora:


Mimo prób nie udało mi się dotychczas przebrnąć przez żadna książkę o genealogii. Może dlatego, że z jednej strony o sprawach oczywistych traktują zbyt obszernie, a sprawy interesujące i zawiłe wyjaśniają w sposób nudny i mało przystępny. Może w przyszłości, gdy zdobędą trochę wiedzy na ten temat, pokuszę się o bardziej ambitna recenzję jednej czy drugiej pozycji. A może po prostu uda mi się taką książkę przeczytać, zrozumieć i docenić.

Rodzina Różyńskich - obecny stan mojej wiedzy

Jak wspomniałem na początku, swoje badania zamierzam rozpocząć od rodziny Różyńskich, czyli od poznania mojego rodowodu (przy okazji warto zapoznać się z podstawowymi terminami z zakresu genealogii - ale o tym w osobnym wpisie).

Według mojej obecnej wiedzy, rodzina Różyńskich pochodzi z okolic południowych Kaszub i północnego Kociewia. Teren pojawiania się moich potencjalnych przodków w indeksach ksiąg metrykalnych można z grubsza określić czworobokiem, którego wierzchołki znajdują się w Skarszewach na północnym zachodzie, w Tczewie na północnym wschodzie, w Gniewie na południowym wschodzie i Lubichowie na południowym zachodzie.

Przypuszczalnie wraz z postępem poszukiwań, obszar ten będzie się powiększał. Jednak teraz mam prawo sądzić, ze względnie łatwo odnajdę ślady swoich przodków, którzy żyli na tym terenie od końca XVIII wieku.

Sięgnięcie po starsze dzieje na tym terenie będzie już o wiele trudniejsze. Księgi metrykalne z wieku XVIII i wcześniejsze zachowały się bowiem na tym terenie jedynie w formach szczątkowych, więc badając losy przodków będę musiał sięgnąć po znacznie trudniejsze i mniej pewne źródła informacji - rejestry gruntowe, rejestry podatkowe czy różnego rodzaju spisy urzędowe, które z natury posiadają uboższe dane niż źródła kościelne.

Obecnie najstarszy posiadany przeze mnie ślad o głównej linii moich przodków pochodzi z początku XIX wieku, kiedy w parafii katolickiej w Lignowach Szlacheckich w 1838 roku odbył się ślub Józefa (w dokumentach Joseph Rózeński) oraz Magdaleny (w dokumentach Magdalena Radziewielska). Informacja ta pochodzi z indeksu ksiąg metrykalnych i mam nadzieję, że wkrótce zostanie potwierdzona przez stosowne dokumenty pobrane z Archiwum Diecezji Pelplińskiej.

Prawie 100 lat później, prawnuk Józefa – Teofil Edward Różyński, wraz z żoną Wandą (z domu Kalbukowska), osiedlają się w Gdyni. Tu na świat przychodzi ostatni z trójki rodzeństwa - Jan. Z małżeństwa Jana oraz Ewy (z domu Czapla) 13 czerwca 1981 roku urodziłem się ja – Paweł Różyński.

Wprowadzenie

Dnia 24 kwietnia 2011 roku odbył się ślub Małgorzaty i Pawła. Panna młoda z domu Czuchwicka wzięła sobie mnie - Pawła Różyńskiego - za męża. W ten sposób doszło do połączenia czterech rodzin – Różyńskich, Czaplów, Czuchwickich i Chrzanowskich.

Niniejszy blog jest próbą zebrania w jednym miejscu ocalałych od zapomnienia informacji nie tylko o tych czterech rodzinach, ale także innych osobach – bliższych i dalszych krewnych - oraz o wydarzeniach, które w toku życia tych ludzi wywarły znaczący wpływ na losy przyszłych pokoleń.

W toku prac, będę starał się dochować rzetelności naukowej i odnosić do wszelkich źródeł z należytą dozą sceptycyzmu. Jednak w niektórych miejscach opieram się na przypuszczeniach lub wręcz wyobrażeniu niektórych sytuacji i zdarzeń. Staram się jednak fakty bardzo wyraźnie oddzielać od domysłów i fikcji.

Niniejszy blog zamierzam rozwijać wraz z pozyskiwaniem kolejnych informacji i zdobywaniem kolejnych materiałów. Jestem zatem otwarty na sugestie, propozycje, a przede wszystkim informacje o rodzinie, krewnych i wydarzeniach związanych z opisywanymi tutaj rodzinami.

Ze względu na obecne nazwisko moje i małżonki oraz miejsce mojego zamieszkania, swoje badania zacznę od rodziny Różyńskich. Następnie przejdę do rodziny Czaplów, która w małżeństwie moich rodziców, Ewy i Jana, połączyła się z rodem Różyńskich. W trzeciej i czwartej kolejności postaram się zebrać informacje o rodzinach moich teściów – Czuchwickich i Chrzanowskich.

Swoją pracę dedykuję wszystkim przodkom moim i mojej żony.